Het waarom van de Spiegelwaal
De Spiegelwaal is aangelegd uit pure noodzaak. Door klimaatveranderingen neemt de hoeveelheid water in de grote rivieren toe met overstromingen als gevolg.
Rivieren hebben ons land gevormd maar in dat proces is er eeuwenlang veel geleden. Zo verzwolg de rivier in 1799 hier vlak bij Lent, het dorpje Doornik. Ook overstromingen als die van 1784, 1809, 1820 en 1824 brachten in het hele rivierengebied, van Kleef tot aan Gorkum verwoestingen en leed met zich mee. Huizen en kerken, hele dorpjes soms verdwenen, mensen verdronken of raakten alles wat ze hadden kwijt.
Wat vaak restte was een kolk, een wiel en een dun laagje vruchtbare klei met daarin duizenden overblijfselen van wat een bloeiende gemeenschap was. Het zijn het landschap, de weilanden, kolken en wielen waar we nu van genieten omdat ze ons land, ook deze streek hier, zo mooi en interessant maken.
De loop van de Waal veranderde steeds. In de Romeinse tijd bijvoorbeeld stroomde ze langs de stuwwal van Nijmegen, nu stroomt ze met een bijna haakse bocht vlak voor Nijmegen. Een flessenhals, waar het water opstuwde en de gebieden bovenstrooms onder water kwamen te staan. Nog in 1995 dreigde een watersnood hele dorpen in net Rivierengebied onder water te zetten (zie hiernaast/ op mobiel onderaan de pagina)
De nevengeul lost deze problemen bovenstrooms op door een maximale waterstandverlaging van rond de 34 cm.
Als het gaat om de eigen veiligheid heeft Nijmegen meer aan de maatregelen die verder benedenstrooms zijn getroffen, zoals het weghalen van kribben en de aanleg van een nevengeul bij Deest/ Afferden. Zo gezien heeft de stad een offer gebracht voor een groter doel: de waterveiligheid van het rivierengebied. Maar ze heeft er veel voor teruggekregen in de vorm van een stadspark met prachtige natuur en recreatiemogelijkheden.
Extra: Een infographic (2017) met het effect van de werkzaamheden vind je hiernaast / onderaan bij mobiel
De Spiegelwaal: ook een les in stedenbouwkundige plan- en besluitvorming
Met dank aan Rob Jaspers (@jasparov) zijn bijdrage aan de Dag van de Stad (digitaal dit keer) 2020:
Hoogwater, natuur en natuurontwikkeling: artikel van ARK natuurontwikkeling
Extra
De watersnood van 1995
Op 31 januari 1995 en in de dagen daarna werden 250.000 mensen, variërend van vijf dagen tot twee weken, verplicht uit grote delen van het Gelderse rivierengebied geëvacueerd vanwege de gevaarlijk hoge waterstand van de Maas, de Rijn, de Waal en de IJssel.
In het geval dat de dijken daadwerkelijk waren doorgebroken, zouden veel plaatsen in de Betuwe, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal tot ongeveer vijf meter, minimaal de eerste twee verdiepingen, onder water zijn komen te staan. Meer op Wikipedia.
Infographic Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Rijn? Waal?
Waarom heet de Rijn, eenmaal in ons land, eigenlijk Waal? Want wat breedte en waterinhoud betreft had de Waal Rijn moeten heten.
Er is in ons land maar een heel klein stuk Rijn dat Rijn heet, verderop heet hij Nederrijn en Waal. Het zit zo:
Enkele kilometers ten westen van Emmerik stroomt de Rijn vanuit Duitsland Nederland binnen. Daar gaat hij eerst als Rijn verder met Spijk en Tolkamer aan de rechteroever en Millingen aan de Rijn aan de linkeroever.
Bij de Pannerdense Kop spitst de Rijn zich. De noordelijk gelegen rivier heet vanaf dan Nederrijn, waar bijvoorbeeld Arnhem aan ligt. Zuidelijk ligt dan de Waal, die verderop naar het westen Lek, Nieuwe Maas en Nieuwe Waterweg heet. Daar ligt Nijmegen aan.
Van deze beide aftakkingen is de Waal de hoofdstroom. De Waal heet meer naar het westen achtereenvolgens Boven-Merwede, Beneden-Merwede, Nieuwe Merwede en Oude Maas.
Voor de volledigheid: tussen Westervoort en Arnhem-Zuid takt de IJssel af van de Nederrijn (IJsselkop).